Roma, Bizans ve Osmanlı imparatorluklarının eserleri ile dolu bu eski ve tarihi bir kentin altı hala bilinmeyen hazinelerle doludur. Zaman zaman tesadüf sonucu ortaya çıkan Hadrian Limanı kalıntıları ve eski Roma dönemi yapılarının daha çok araştırılması için mutlaka bir irade ortaya konulmalı ve tarih kokan bu kent tarih turizminin odak merkezi haline getirilmelidir.
JEOFİZİK YÖNTEMLER ARKEOLOJİNİN HİZMETİNDE
Şehrimizde gömülü bu tarih varlıklarını ortaya koyabilmek için artık güncel teknolojiye sahip jeofizik ekipmanlar ve yöntemler kullanılabilmektedir. Bu amaçla Trabzon Büyükşehir Belediyesinin talebi ile Tabakhane mevkiinde yürütülen jeofizik yer radarı (GPR) ve Elektrik Özdirenç Tomografi (ERT) sonucu bu tarihi varlıklar 3 boyutlu (3B) olarak belirlenmiş ve ortaya çıkarılmış olmasına rağmen maddi imkânsızlıklar nedeniyle yaklaşık iki yıldır bir çalışma yapılamaması ve sürüncemeye bırakılması hepimizi üzmektedir.
Arkeolojik çalışmaların başlamasından önce maliyeti düşürmek ve zamanı daraltmak için olmazsa olmazlardan olan arkeojeofizik çalışmalar, yapılara ve zemine bir zarar vermediği için bu çalışmaların bir an önce tamamlanması şarttır. Yapılacak arkeojeofizik çalışmalar ile arkeolojik yapı kalıntıları 3B olarak yeri, derinliği ve şekli ile belirlenip bu çalışmaların sonucu, daha sonra bu kısımlarda yapılması düşünülen inşaat faaliyetlerinde mutlaka dikkate alınmalıdır. Şehrimizde bulunan tarihi yapıların ve köprülerin zamana karşı yıpranma derecesi hasarsız jeofizik yöntemler ile belirli aralıklarla denetlenmelidir.
ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALARIN MALİYETİ GERİ DÖNÜŞÜNÜN YANINDA HİÇTİR
Tarihi bir kentte en büyük sorunlardan biri de kamulaştırmadır. Bu anlamda arkeolojik araştırmalar oldukça maliyetli olarak karşımıza çıkmaktadır. Fakat unutulmamalıdır ki bu maliyet, ortaya konulacak tarihi varlıkların yüzlerce, binlerce yıl boyunca getirecekleri turizm gelirlerinin yanında hiç kalır. Bunun en iyi örneklerinden biri de Antakya’da bir otel inşaatı sırasında keşfedilen antik Roma şehir kalıntılarıdır. Bu keşfin ardından önce kalıntılar tam olarak ortaya konulmuş sonrasında ise üzerine seyir teraslı, çelik yapılı bir otel (Müze Otel) inşa edilmiştir. Yani hem tarih korunmuş hem de kent yapısından vaz geçilmemiştir.
Kentimizde oldukça başarılı çalışmalara imza atan arkeojeofizik çalışmalar sadece şehir merkezi ile sınırlı kalmamalıdır. Özellikle ilçelerimizin birçoğunda bu anlamda araştırılması gereken ve tarihi hikâyeleri olan birçok yer vardır. Geriye sadece yerel yönetimlerin irade göstermesi kalıyor.
Kürşad BEKAR
TMMOB
Jeofizik Mühendisleri Odası
Trabzon Şube Başkanı
