Samsun Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesi, Müze'nin cami işlevi ile kullanılması için koruma ilkelerine aykırı olarak Koruma Kurulu’nun onayladığı restorasyon projelerinin iptaline hükmetti. MİMARLAR ODASI DAVA AÇTI Ayasofya Müzesi’nin kontrol ve idaresi 2013 yılında Trabzon Vakıflar Bölge Müdürlüğü’ne geçti. Bu tarihten sonra Ayasofya ile fresklerin rahatça algılanmasına olanak tanıyan müze işlevi sonlandırıldı ve Ayasofya cami kullanımına başlandı. Bu esnada freskler perdelendi ve kilise mimarisini ile sanatsal değer taşıyan yüzeylerin görünmesini engelleyen kimi müdahalelerde bulunuldu. Müze olarak kullanılması gerektiğine dair 1986’da alınan Koruma Kurulu kararına rağmen, cami kullanımını kalıcı hale getirmek üzere proje ihalesi yapıldı. Hazırlanan rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri Koruma Kurulu tarafından ilgili mevzuata aykırı bir şekilde onaylandı. Mimarlar Odası; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’na, Koruma Yüksek Kurulu İlke Kararlarına ve Türkiye’nin de kabul ettiği uluslararası koruma ilkeleri arasında yer alan Venedik Tüzüğü’ne aykırı olan uygulamaları yargıya taşıdı. BİLİRKİŞİ HUKUKSUZLUĞU TESPİT ETTİ Koruma Kurulunca onaylanan projelerinin iptali talebiyle açılan davada sunulan bilirkişi raporunda, “Fresklerde tahribat meydana gelip gelmediğinin anlaşılamadığı, bir tahribat varsa bunun rölövede analitik olarak gösterilmesi gerektiği, restitüsyon projesinde de, rölöve projesindekine benzer şekilde girilemedi yönünde yer verilen ifadenin proje üzerinde yer almasının, mevcut yapının kendisinden gelen verilerin dahi kullanılmadan restitüe edilmeye çalışıldığını gösterdiği, bu durumun ise 660 sayılı Koruma Yüksek Kurulu İlke Kararına aykırı olduğu, dava konusu projelerin fotografik ve çizimsel olarak yeterli olmadığı, rölöve ve restitüsyon projelerinde belirtilen çelişki ve eksikliklerin giderilmemesi halinde anılan hususların restorasyon projesi için sorun oluşturacağının anlaşılması karsısında, dava konusu işlemlerde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı" şeklinde tespitlere yer verildi. MÜZE OLARAK KULLANILMALI Projedeki çelişki ve eksikliklere rağmen; Trabzon İdare Mahkemesi’nin ‘iptal’ talebini reddeti. Ancak restorasyon projesi onayına dair Kurul Kararı, Samsun Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesi’nin kararıyla itiraz yolu kapalı olarak iptal edildi. Mimarlar Odası’ndan yapılan açıklamada, “Ülkemizin kültürel çeşitliği ve zenginliği bakımından önem taşıyan, bölgenin ve Trabzon’un geçmişinde önemli bir yere sahip anıtsal yapı için en uygun ve çağdaş kullanım şekli müze olarak varlığını sürdürmesidir. Mimarlar Odası olarak; bu nedenle insanlığın mirası olan tarihi eserin sanatsal ve simgesel değeriyle korunarak ziyaretçilere açık olması gerektiğini bir kez daha vurguluyoruz” denildi. (Birgün - Uğur Şahin)